Huyện Kế Sách hiện có gần 1.700 ha sầu riêng, chủ yếu tập trung tại Xuân Hòa, Ba Trinh, Trinh Phú. Cây sầu riêng đã và đang đem lại hiệu quả kinh tế cao và thu nhập tốt cho nhà vườn, tạo công ăn việc làm cho nhiều lao động tham gia chuỗi sản xuất và cung ứng trên cây sầu riêng tại huyện Kế Sách.

    Tuy nhiên, biến đổi khí hậu đã và đang tác động xấu đến sản xuất sầu riêng của huyện, nhất là tại các địa bàn dễ bị xâm nhập mặn và hạn trong mùa khô.

    Theo dự báo của Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Nam bộ mùa mưa 2023 có khả năng kết thúc sớm, hiện tượng Elnino sẽ duy trì đến khoảng tháng 4/2024; dự báo độ mặn tại các sông trong mùa khô 2023 - 2024 ở mức cao hơn so với cùng kỳ nhiều năm. Cụ thể tháng 01 - 02/2024 độ mặn 4‰(4 phần ngàn= 4g/lít) nhập sâu từ 50-65 km (vàm Rạch Vọp - vàm Cái Côn); do vận hành của thủy điện ở thượng nguồn và thời tiết cực đoạn, mặn bất thường nên mặn có thể vào sâu đến 70km (Mái Dầm, Hậu Giang). Từ giữa tháng 3/2024 độ mặn có thể giảm, ranh mặn 4‰vào sâu từ 45-60 km (Trà Ếch đến Cái Trâm)

    Vì vậy, khả năng hạn, mặn có khả năng xảy ra gay gắt trong mùa khô năm nay. Đặc biệt, có thể còn xảy ra những biến động bất thường về xâm nhập mặn ở bất cứ thời điểm nào theo thực tế vận hành hồ chứa thủy điện ở thượng nguồn và các thời tiết cực đoan, triều cường, gió chướng. Điều này xảy ra sẽ là mối nguy rất lớn cho nhà vườn trồng sầu riêng, gây ảnh hưởng xấu sinh trưởng, phát triển của cây, thậm chí có thể gây chết cây nếu vườn bị nước mặn xâm nhập.

    Cây sầu riêng là loại cây trồng mẫn cảm với mặn (chỉ chịu được nồng độ mặn dưới 1‰ (dưới 1g/lít), đồng thời cũng là cây chịu hạn kém.

    Căn cứ “Hướng dẫn kỹ thuật canh tác cây ăn trái cho vùng đất bị nhiễm mặn Đồng bằng sông Cửu Long” của Trung tâm Khuyến nông Quốc gia và “Giải pháp phòng chống hạn mặn cho cây sầu riêng trong mùa khô” do Viện Cây ăn quả miền Nam chuyển giao để nhà vườn áp dụng. Đồng thời, vận dụng vào tình hình thực tế của địa phương, Phòng Nông nghiệp và PTNT Kế Sách khuyến cáo nhà vườn áp dụng một số biện pháp nhằm giảm thiệt hại do mặn đối với cây sầu riêng, cụ thể như sau:

    Trước giai đoạn xâm nhập mặn: Tích cực thực hiện các công việc gồm:

    - Nạo vét ao mương, kết hợp bồi bùn cho cây (lớp bùn dày không quá 5 cm) nhằm dự trữ nước ngọt trong mương để tưới cho cây ăn trái khi xảy ra xâm nhập mặn. Tưới cho cây sầu riêng bằng hệ thống tưới tiết kiệm nước.

    - Củng cố hệ thống đê bao, tu sửa cống, bọng của vườn để tránh nước mặn xâm nhập.

    - Tủ gốc giữ ẩm cho cây bằng lá dừa nước, lá dừa, rơm rạ, lục bình, cỏ khô, phủ bạt…     

    - Cập nhật thông tin về dự báo tình hình xâm nhập mặn, nồng độ mặn trên các sông, rạch (qua các nhóm zalo thông tin mặn của ấp, xã, huyện; qua đài truyền thanh huyện, xã) để kịp thời ngăn mặn, lấy nước dự trữ trong mương hoặc trong những túi nilon dày để tưới cho cây trong những tháng nước nhiễm mặn.

    - Để giảm bốc thoát hơi nước và nhu cầu nước của cây, tiến hành tỉa cành, tạo tán, tỉa bớt bông và trái trong giai đoạn này.

    - Không xử lý cây ra hoa trong giai đoạn này nếu nguồn nước tưới không đảm bảo cung cấp đầy đủ cho cây khi đậu trái và phát triển trái. 

    - Bón 40 – 60 kg phân hữu cơ được ủ hoai (phân chuồng), kết hợp phun 1 lần Brassinosteroids (tên thương mại Comcat, Nyro) nồng độ 50 phần triệu (50 g Brassinosteroids nguyên chất pha trong 1.000 lít nước) và Canxi nitrat 0,5% ở thời điểm trước khi mặn xâm nhập.

    Việc sử dụng Brassinosteroid và Canxi nitrat giúp cây trồng nói chung, sầu riêng nói riêng tăng khả năng chống chịu mặn đã được các nghiên cứu chỉ ra và thực tế chứng minh:

    Sự tích lũy proline đóng một vai trò quan trọng trong tính chống chịu mặn. Khi cung cấp calcium (Ca ²⁺) cho cây sẽ giúp cây tích lũy nồng độ proline cao trong điều kiện bị khủng hoảng mặn để điều chỉnh thẩm thấu, gia tăng khả năng hút nước của cây, hạn chế việc hấp thu và vận chuyển Na⁺, Cl^- từ rễ tới thân cây, từ đó gia tăng khả năng chống chịu với điều kiện mặn. Bổ sung Ca ²⁺ còn duy trì sự toàn vẹn của màng tế bào khi rễ tiếp xúc với muối.

    Brassinosteroid là hoóc môn thực vật steroid polyhydroxylated có vai trò quan trọng trong việc điều hòa sự phát triển của cây trồng. Brassinosteroid giúp tăng cường khả năng chống chịu mặn do có liên quan đến tích lũy proline trong tế bào lá; Brassinosteroid giảm thiệt hại của mặn nhờ phục hồi sự mất mát và ổn định chất diệp lục trong lá.

    Chăm sóc cây sầu riêng trong giai đoạn xâm nhập mặn:

    - Phun 4 lần Brassinosteroids 50 phần triệu và Canxi nitrat 0,5% ngay khi nguồn nước tưới nhiễm mặn, các lần tiếp theo phun sau đó 15 ngày.

    - Nếu nước có độ mặn nhỏ hơn 0,5‰ thì tưới bình thường. Hạn chế tưới nước có độ mặn lớn hơn 0,5‰ ở giai đoạn ra hoa và mang quả tập trung. Trong thời gian nhiễm mặn chỉ tưới nước tối thiểu giúp cây không bị héo và mặt đất không bị khô nứt (kéo dài thời gian giữa hai lần tưới, giảm số lần tưới và lượng nước tưới).

    - Thường xuyên cập nhật thông tin về dự báo tình hình xâm nhập mặn tại địa phương, kiểm tra nồng độ mặn của nguồn nước trên sông, rạch để kịp thời ngăn chặn nước mặn hoặc lấy nước vào vườn.

    Với sự chủ động của ngành nông nghiệp và sự đồng tình ủng hộ của bà con nhà vườn trong công tác ứng phó hạn, xâm nhập mặn, có cơ sở để tin rằng huyện Kế Sách sẽ bảo vệ an toàn cácvùng trồng sầu riêng trong mùa khô năm 2023-2024./.